پژوهشی بر جغرافیای تاریخی ‌‌نام‌‌‌‌جای‌های کوستِ نیمروز ساسانی (ازمنظرِ منابع تاریخی و شواهد باستان‌شناختی)

author

میلاد باغ شیخی دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران

Abstract:

تهاجمات اقوام بیگانه از جهاتِ مختلف در دورۀ ساسانی سبب تقسیم کشور به چهار ناحیه شد تا امپراتوری ساسانی بتواند از قلمرو خویش به بهترین شکل دفاع نماید. در جُستار حاضر میکوشیم تا به بازشناسی و معرفی نامجایها (شهرهای) مهم کوستِ نیمروز (جنوب، جنوب شرق) قلمرو ایرانشهر ساسانی در منابع تاریخی دستِ اول دورۀ ساسانی (متون پهلوی، اثر مُهر و...) و منابع جغرافیایی مورخان اسلامی قرون اولیۀ و میانی اسلامی بپردازیم. رسالۀ شهرستانهای ایرانشهر و جغرافیای موسی خورنی جزء مهمترین منابع تاریخی هستند که علاوهبر آثار گوناگون دینی و اداری و سنگنبشتههای شاهان ساسانی (کعبۀ زرتشت)، جامعترین آگاهیها برای بررسی استان و شهرهای دورۀ ساسانی در اختیار پژوهشگران قرار میدهند. رسالۀ شهرستانهای ایرانشهر جزئیاتی دربارۀ استان و شهرها ارائه نمیدهد اما تقسیمبندی کامل ایرانشهر به چهار کوست و ذکر شهرها و منطقههای هر کوست را به خوبی بیان کرده است. در میان دو منبع فوق شاهنامه حماسه ملی ایرانیان علاوهبر صحبت از سرگذشت ایران از دورۀ اساطیری تا تاریخی، احتمالاً بتوان از آن بهعنوان یک منبع تاریخی قابل اعتماد یاد کرد؛ بنابراین در بخش ساسانی شاهنامه فهرستی از نامجایهای ساسانی را میتوان مشاهده و قابل انطباق دانست. هدف از پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جاینامها کوست نیمروز در منابع اشاره شده و ارزیابی شواهد نوشتاری با یافتههای باستانشناسی میباشد. روشی که اتخاذ شده روشی توصیفی- تطبیقی و مبتنی بر مطالعاتِ کتابخانهای و یافتههای باستانشناختی است. نتایج پژوهش نشان داد که ساختِ شهرهای بیشمار به دست پادشاهان به ویژه در کوست نیمروز، به منظور تحقق اهداف نظامی، امنیتی و یا بعضاً اقتصادی بود. از سویی دیگر اکثر جاینامهای اشاره شده در متون پهلوی دورۀ ساسانی در دورۀ اسلامی به همان نام خویش پایدار باقی مانده است. همچنین با بررسی و مقایسۀ سه متن پیشرو مشخص شد که تناقضاتی میان سه منبعِ مورد مطالعه شده در بیان جهات جغرافیایی شهرهای کوستِ نیمروز وجود دارد.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

پارت و خراسان در دوره ساسانی: پژوهشی در جغرافیای تاریخی

بررسی پیشینه تاریخی سرزمینهای ایرانی در دوره باستان، به روشن بودن زمینه جغرافیایی آنها بسیار وابسته است. در این میان ابهام در موقعیت ایالات/نواحی ایران میتواند به پریشانی و جابجایی رویدادهای تاریخی، و در نتیجه بر تحلیل پیامدهای آنها تأثیر بگذارد. ابهام در جایگاه پارت در دوره ساسانی، نمونه روشنی است که سبب آشفتگی در توصیف تاریخی و جغرافیایی نواحی دیگر پیوسته به آن نیز گردیده است. بر خلاف تصو...

full text

پارت و خراسان در دوره ساسانی: پژوهشی در جغرافیای تاریخی

full text

جغرافیای تاریخی ایران ساسانی در شعر بحتری

full text

پژوهشی بر آثار منسوب به صاحب منصبان دوره ساسانی با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی

تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در این پژوهش که از روش توصیفی- تحلیلی تبعیت کرده است بیانگر آنند که: 1 عناوین و مناصب حکومتی ساسانی طی ادوار مختلف و در گذر از مرحله ای به مرحله دیگر و گاه به تبعیت از سیاست های خاص هریک از پادشاهان دستخوش تغییرات چشمگیری گردیده است به گونه ای که گاه اصل و ماهیت وجودی این القاب و عناوین در هاله ای از ابهام قرار گرفته است علاوه بر افزایش یا کاهش حوزه اخت...

جغرافیای تاریخی شهرهای ساسانی بر بنیاد باستان شناسی

چکیده: این رساله به بررسی و تجزیه و تحلیل جغرافیای تاریخی شهرهای ساسانی و انطباق یا عدم انطباق آنها با داده های باستان شناسی می پردازد. برای دست یابی به اطلاعات و داده های این موضوع، متون تاریخی و جغرافیای تاریخی شهرهای ساسانی و همچنین گزارشات باستان شناسی مدّ نظر قرار گرفته و سپس اطلاعات جمع آوری شده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این رساله تعداد 13 شهر از دوره ساسانی مورد بررسی و تحق...

15 صفحه اول

جغرافیای تاریخی مدینه منوره‌

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

جستارهای تاریخی

volume 10 issue 2

pages 1- 46

publication date 2020-12-21

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

کلید واژه‌ها: کوستِ نیمروز جغرافیای تاریخی رسالۀ شهرستان‌‌های ایرانشهر جغرافیای موسی خورنی شاهنامه باستان‌شناسی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com